Konkordatonun Teminat Mektuplarına Etkisi

Genel Olarak

Teminat mektubu, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 128. Maddesi (818 sayılı TBK. 110) uyarınca “garanti sözleşmesi” niteliğindedir. Maddeye göre, üçüncü bir kişinin fiilini başkasına karşı üstlenen, bu fiilin gerçekleşmemesinden doğan zararı gidermekle yükümlüdür.

Dolayısıyla nitelik itibariyle teminat mektubu, esas sözleşmeden ayrı ve tamamen bağımsız bir sözleşme olarak kabul edilmektedir.

Teminat mektubu, kıymetli evrak niteliğinde değildir. Teminat mektubunun tarafları garanti veren (örn; banka) ve muhataptır. Yani teminat mektubunda lehtar taraf olarak kabul edilmemektedir. Bu durumun doğal sonucu olarak da, lehtarın borcundan dolayı teminat mektubunun haczedilmesi mümkün değildir. Zira, teminat mektubuyla lehtar lehine doğmuş bir alacaktan söz edilmemektedir. Genel çerçevede teminat mektupları, mahiyeti gereği hangi iş için verilmiş ise, yalnızca o iş için geçerli olacaktır.

Konkordatonun Teminat Mektuplarına Etkisi

Borçlunun konkordato talebinde bulunması neticesinde verilen mühletin, alacaklı, borçlu ve hatta sözleşmeler bakımından önemli sonuçları bulunmaktadır. Konkordato hükümleri ve bu hükümler uyarınca alınan tedbirlerin, bazı durumlarda maddi hukuka müdahale edebilmesi karşısında, konkordatonun teminat mektubuna etkisinin neler olabileceği sorunu gündeme gelebilir.

Yukarıda da izah edildiği üzere, teminat mektupları TBK 128 hükmü uyarınca garanti sözleşmesi niteliği taşıyan ve esas sözleşmeden bağımsız olan bir sözleşmedir. Ayrıca, teminat mektubu ile garanti veren (banka) tek taraflı olarak borç altına girmektedir. Tabi bir banka tarafından teminat mektubu verildiğinde, banka ayrıca lehtardan bu mektuba karşılık komisyon ücreti alabilmektedir.

Doktrin ve Yargı İçtihatları ele alındığında, teminat mektubun, garantör ile muhatap arasındaki bir akit olarak kabul edilmesi sebebiyle, konkordato sürecinde ihtiyatî tedbir yoluyla bu teminata müdahale edilemeyeceği kabul edilmiştir. Alacaklı taraf, teminat mektubunun nakde çevrilmesi için garanti verene (bankaya) başvurabilecektir. Bu durumda garanti veren (bankanın) nakde çevirme işlemini yapmak zorunda olduğu kabul edilmektedir.

Dolayısıyla, konkordato sürecinde teminat mektubu almış olan alacaklının, diğer alacaklılara nazaran üstün tutulduğu ifade edilmektedir. Bu sayede alacağını garanti altına almış olan alacaklı, bankaya başvurmak suretiyle teminat mektubunu nakde çevirme işlemi yapabilme olanağı yakalamıştır.

Konkordato kapsamında alınan ihtiyatî tedbirler ile bu teminat mektubuna müdahale edilmiş olması, yani nakde çevrilmesinin önüne geçilmesi, mülkiyet hakkına aykırılık teşkil edecektir. Zira bu garanti sözleşmesi esas hukukî ilişkiden bağımsız bir sözleşmedir. Bunun yanında, teminat mektubunun nakde çevrilmesi sonucunda, konkordato talep eden borçlunun malvarlığında herhangi bir azalma da meydana gelmemektedir.

Malvarlığında azalma sorununa ilişkin oluşturulmuş içtihatlarda, teminat mektubunun nakde çevrilmesinin, konkordato talep eden alacaklının malvarlığında bir azalma meydana getirmeyeceği, zira garantörün (bankanın) teminat mektubu bedelini ödedikten sonra ödediği miktar nispetinde konkordato talep edenin alacaklısı konumuna geçeceği değerlendirmelerine yer verilmektedir. Dolayısıyla sadece alacaklının sıfatı değiştiği için konkordato talep edenin alacak ve borç miktarında bir değişiklik meydana gelmemektedir.

Eğer teminat mektubunun garantörü (banka) tarafından, muhataba ödenip, ödenmemesi konusunda bir ihtilaf vuku bulursa, bu husus ayrı bir davanın müddeabihi yapılabilecektir. Ancak söz konusu teminat mektubu, konkordato yargılaması kapsamında borçlu hakkında verilecek malvarlığının muhafazası tedbirine konu olamayacaktır. Konkordato kapsamında tedbir uygulanamazken, ayrı bir davaya konu edildiği ihtimalinde HMK. genel hükümlere göre tedbir uygulanmasında bir engel bulunmamaktadır.