Konkordatonun Onaylanması

Konkordatonun Mahkemece İncelenmesi

Alacaklılar toplantısının yapılması ve konkordato komiserinin konkordatoya ilişkin bütün belgeleri, konkordato projesinin kabul edilip edilmediğine ve tasdikinin uygun olup olmadığına dair gerekçeli raporu mahkemeye vermesinin ardından artık konkordatonun mahkeme tarafından incelenme süreci başlayacaktır. Komiserin gerekçeli raporunu ve dosyayı tevdi alan mahkeme, konkordato hakkında karar vermek üzere yargılamaya başlar. Burada asliye ticaret mahkemesinin yapacağı yargılama çekişmesiz yargı işidir ve basit yargılama usulü uygulanacaktır. Konkordatoyu inceleyecek mahkeme, mühlete karar veren asliye ticaret mahkemesidir.

Mahkemenin öncelikle ve re’sen inceleyeceği hususlar konkordato sürecinin kanuna uygun şekilde gerçekleşip gerçekleşmediği, konkordatonun amacına aykırı bir durumun olup olmadığı, konkordato süreci boyunca borçlunun ve konkordato komiserinin fiillerinin kanuna uygun olup olmadığı noktalarıdır. İnceleme yapılırken konkordato komiserinin, alacaklılar toplantısının ardından mahkemeye sunması gereken gerekçeli raporu sunmadığı anlaşılırsa konkordato reddedilecektir. Komiserin kusuruyla böyle bir durum gerçekleşirse, borçlu ve alacaklılar konkordatonun reddinden kaynaklanan zararının tümünü kusurlu komiserden isteyebileceklerdir.

Mahkeme öncelikle yapacağı usuli inceleme sonunda konkordato projesinde eksik veya düzeltilmesi gereken yerler olduğuna kanaat getirirse alacaklıların lehine olmak kaydıyla bu hususun giderilmesini borçludan isteyebilecektir. Eğer herhangi bir eksiklik görmezse artık konkordatonun tasdiki için nihai kararı vermek üzere bir duruşma günü belirleyecektir. Belirlenen bu duruşma günü Ticaret Sicili Gazetesinde ve Basın-İlan Kurumunun resmî ilân portalında ilan ettirilecektir. Bu ilanda konkordatonun tasdikine itiraz edenlerin, itiraz sebeplerini duruşma gününden en az üç gün önce yazılı olarak bildirmek kaydıyla duruşmada hazır bulunabilecekleri de duyurulacaktır.

Mahkeme, yaptıracağı ilandan ayrı olarak belirleyeceği duruşma gününü konkordato komiserine ve borçluya tebliğ ettirecek ve onları bu duruşmaya davet edecektir. Her ne kadar konkordato komiserinin ve borçlunun duruşmada bulunması zorunlu olsa da gelmemeleri halinde duruşmanın ertelenmesi söz konusu olmayacaktır. Konkordatonun tasdiki için yapılan yargılamada kesin mühlet içinde bir karar verilemeyeceği anlaşılırsa; mahkeme, gerekli görürse komiserden gerekçeli bir rapor da alarak, konkordatonun tasdiki hakkında karar verilinceye kadar mühlet hükümlerinin devamına karar verebilecektir. Bu kararın süresi 6 ay ile sınırlıdır. Her ne sebeple olursa olsun eğer bu süre içerisinde karar alınamazsa, konkordatonun tasdiki reddedilecek ve gerekirse borçlunun iflasına karar verilebilecektir.

Konkordatonun Tasdiki Şartları

Konkordatonun tasdik edilmesi için sadece alacaklılarca kabul edilmiş olması yeterli değildir. Alacaklılar toplantısında ve sonrasında verilen süre içerisinde alacaklıların gerekli yeter sayıyı sağlayarak kabul ettikleri konkordatonun tasdiki için kanun birtakım şartların da gerçekleşmesini aramıştır. Konkordato komiseri konkordatonun alacaklılarca kabulü sonrasında mahkemeye sunacağı raporda bu şartların gerçekleşip gerçekleşmediği hakkındaki düşüncelerini de etraflıca belirtecektir. İcra iflas kanununun konkordatonun tasdiki için aradığı şartlar şunlardır;

a) Konkordatoyla teklif edilen miktarın iflas halinde alacaklıların eline geçecek tutardan daha fazla olması

Adi konkordatoda teklif edilen tutarın, borçlunun iflâsı hâlinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktardan fazla olacağının anlaşılması gerekmektedir.
Malvarlığının terki suretiyle konkordatoda ise paraya çevirme hâlinde elde edilen hâsılat veya üçüncü kişi tarafından teklif edilen tutarın, iflâs yoluyla tasfiye hâlinde elde edilebilecek bedelden fazla olacağının anlaşılması gerekmektedir.

Miktarlar arasındaki bu fark, konkordato başvurusunda bulunurken borçlunun mahkemeye sunacağı belgeler arasında yer alan karşılaştırmalı tabloda zaten belirtilmiş olacaktır. Mahkemenin yapacağı inceleme konkordato sonucundaki durumun bu tabloda belirilenlerle uyum sağlayıp sağlamadığı konusunda olacaktır.

b) Konkordato sonucunda teklif edilen tutarın borçlunun kaynakları ile orantılı olması

Borçlu, konkordatonun tasdiki sonucunda, konkordato projesine uygun olarak gerçekleştirmesi gereken ödemelerini ve konkordatoya tabi olmayan diğer ödemelerini yapabilecek maddi kaynağa sahip olmalıdır. Burada mahkeme, borçlunun tüm mali durumunu en geniş şekilde ele alacak ve incelemesini buna göre yapacaktır. Borçlunun pasif malvarlığı tüm borçları ve giderleriyle göz önünde tutulacaktır. Malvarlığının aktif kısmında ise hâlihazırda mevcut malvarlığı yanında, doğmuş ve doğacak tüm alacakları ve borçlunun malvarlığını artırabilecek her türlü neden göz önünde tutulacaktır.

Borçlunun aktif malvarlığı içerisinde beklenen haklar normalde göz önünde alınmazlar. Ancak burada kanun, borçlunun beklenen haklarının dikkate alınıp alınmayacağına ve eğer alınacaksa ne oranda dikkate alınacağına mahkemenin karar vermesi gerektiğini belirtmiştir. Borçlunun mali durumu değerlendirilirken bahsettiğimiz tüm bu hususlar göz önünde bulundurulacak ve mahkeme bunlara göre karar verecektir.

c) Konkordato projesinin, kanunda öngörülen çoğunlukla kabul edilmiş bulunması

Konkordato projesi, “Alacaklılar Toplantısı” başlıklı bir önceki yazımızda detaylıca belirttiğimiz yetersayı ile kabul edilmiş olmalıdır. Eğer alacaklılar toplantısında yeterli çoğunluk sağlanamamışsa konkordato projesinin mahkemece tasdik edilmesi mümkün olmayacaktır.

d) İmtiyazlı alacaklar ve komiserin izniyle yapılan borçlanmalar için teminat gösterilmesi

Konkordatonun tasdik edilmesi için, İİK m.206’da düzenlenen imtiyazlı alacaklardan birinci sırada bulunan alacaklıların alacaklarının (konkordatodan önceki bir yıl içinde ortaya çıkan ihbar ve kıdem tazminatları dahil işçi alacakları ve aile hukukundan doğan her türlü nafaka alacakları) ve konkordato mühleti içerisinde komiserin izniyle akdedilmiş borçların ifasının yeterli teminata bağlanmış olması gerekmektedir. Burada verilecek teminatın amacı bu alacakların tam olarak ödeneceğinin garanti altına alınmasıdır. Alacağın tümünü garanti altına aldığı sürece teminatın türünün yahut kim tarafından verildiğinin bir önemi yoktur. Teminat kural olarak konkordatonun tasdiki için zorunludur ancak alacaklının teminat gösterilmesinden vazgeçtiği durumlarda teminat olmadan da konkordato tasdik edilebilecektir. Verilen teminatın uygun ve yeterli olup olmadığı mahkemece takdir edilecektir.

e) Konkordatonun tasdikinin gerektirdiği yargılama giderleri ile harcın, mahkeme veznesine depo edilmiş olması

Konkordatonun tasdikinin gerektirdiği yargılama giderleri ile konkordatonun tasdiki durumunda alacaklılara ödenmesi kararlaştırılan para üzerinden alınması gereken harcın, mahkemece tasdik kararı verilmeden önce, borçlu tarafından mahkeme veznesine depo edilmesi gerekmektedir. Burada mahkeme, depo edilmesi gereken toplam miktarı ve en son ne zamana kadar yatırılacağını borçluya açıkça bildirmelidir.

Asliye ticaret mahkemesi yukarıda belirttiğimiz bütün şartları kendiliğinden inceleyecek ve hepsinin eksiksiz bir şekilde varlığı halinde konkordato projesini tasdik edecektir. Eğer şartlardan bir tanesi bile eksikse mahkeme konkordato projesini kabul etmeyecektir. Eğer mahkeme konkordato projesini yetersiz bulursa kendiliğinden veya talep üzerine, gerekli gördüğü düzeltmelerin yapılmasını borçludan isteyebilecektir. Hatta düzeltilmesi gereken yerleri bizzat kendisi de düzeltebilmektedir. Şüphesiz ki bu düzeltmelerin konkordatoyu kabul eden alacaklıların aleyhine bir sonuç doğurmaması gereklidir.

Konkordatonun Tasdiki, Kararın Kapsamı ve İlanı

Asliye ticaret mahkemesi yapması gereken tüm incelemeleri bitirdikten ve komiserin görüşünü aldıktan sonra artık konkordato sürecini sonuçlandıracak, konkordatonun kabulüne yahut reddine karar verecektir. Konkordato komiserinin görüşü mahkemenin vereceği kararın tayini bakımından önem arz etse de, mahkeme için bağlayıcı olmayacaktır. Mahkeme, konkordato komiserinin bildirdiği görüşün aksi yönde de karar verebilecektir.

Konkordatonun tasdiki yönünde karar veren mahkeme, bu kararında alacaklıların hangi ölçüde alacaklarından vazgeçtiği ve borçlunun borçlarını hangi takvim çerçevesinde ödeyeceğini belirtecektir. Konkordatoyu kabul etsin veya etmesin verilen tasdik kararı konkordatoya tabii tüm alacaklıları kapsayacaktır. Bu nedenle de konkordatodan etkilenen tüm alacaklıların alacağının ne kadarının ödeneceği, vazgeçmiş sayıldıkları tutar, ödemelerin hangi tarihlerde yapılacağı gibi hususlar kararda detaylıca belirtilecektir.

Konkordatonun tasdikinin sonuç doğurabilmesi için kesinleşmesine gerek yoktur. Eğer karara karşı kanun yollarına başvurulsa bile karar, hem alacaklılar hem de borçlu için sonuçlarını doğurmaya devam edecektir. Kanun yolu süreci boyunca borçlu ödemelerini yapacak, onaylanan projeye uygun hareket edecek, alacaklılar da ancak tasdik edilen konkordato projesi kapsamında haklarını talep edebileceklerdir.

Konkordato süreci boyunca borçlunun fiillerini konkordato komiseri denetlemektedir. Konkordatonun tasdikiyle birlikte komiserin görevi sona ereceğinden, konkordatonun tasdikini onaylayan mahkeme gerekli görürse, tasdik edilen konkordatonun yerine getirilmesini sağlamak için gerekli gözetim, yönetim ve tasfiye tedbirlerini almakla görevli bir kayyım tayin edecektir. Atanan kayyım alacaklıların menfaatlerinin korunması, ödemelerde düzenin sağlanması ve konkordatoyla sağlanan iyileşmenin korunabilmesi gibi görevleri üstlenecektir. Eğer mahkeme konkordatonun tasdikiyle birlikte kayyım atanmasına da karar verirse, kayyımın hangi konularda yetkili olduğu, borçlunun hangi işlemlerini denetleyeceği gibi kayyımın sahip olduğu görev ve yetkileri de açıkça belirleyecektir.

Atanan kayyım, borçlunun işletmesinin durumu ve proje uyarınca borçlarını ödeme kabiliyetini muhafaza edip etmediği konusunda iki ayda bir konkordatoyu tasdik eden mahkemeye rapor verecektir. Bu raporu alacaklıların da incelemesi mümkündür.

Mahkemenin vereceği konkordatonun tasdiki kararı Ticaret Sicili Gazetesinde ve Basın-İlan Kurumunun resmî ilân portalında ilan olunacaktır. Mahkeme tasdik kararını ayrıca tapu müdürlüğüne, ticaret sicili müdürlüğüne, vergi dairesine, gümrük ve posta idarelerine, Türkiye Bankalar Birliğine, Türkiye Katılım Bankaları Birliğine, mahallî ticaret odalarına, sanayi odalarına, taşınır kıymet borsalarına, Sermaye Piyasası Kuruluna ve diğer lazım gelen ilgili yerlere derhal bildirecektir.

Konkordatonun Tasdik Edilmemesi ve Borçlunun İflası

Yapılan incelemelerin ve konkordato komiserinin bildirdiği görüşün ardından konkordatonun tasdik edilmesi için gerekli şartların gerçekleştirilmediği kanaatine varan mahkeme, konkordato talebini reddedecektir. Bu şartlardan herhangi birinin eksikliği mahkemenin ret kararı vermesi için yeterlidir. Konkordatonun reddi kararı, üstteki paragrafta belirttiğimiz konkordatonun tasdiki kararının ilanıyla aynı usulde ilan olunacak ve gerekli yerlere bildirilecektir.

Konkordato talebinin reddiyle birlikte borçluya verilen kesin mühletin bütün sonuçları ortadan kalkacaktır. Bu durumda alacaklılar konkordato hükümlerine tabii olmaksızın alacaklarının ve bu zamana kadar işleyen faizlerinin tamamını borçludan talep edebilecekler, borçluya karşı takip başlatabileceklerdir.

Konkordatoya başvuran kişinin alacaklı yahut borçlu olduğu önem arz etmeksizin, konkordato borçlusunun iflâsa tabi şahıslardan olması ve doğrudan doğruya iflâs sebeplerinden birinin mevcut olması hâlinde mahkeme, re’sen borçlunun iflasına karar verecektir. İflas sebeplerinin gerçekleşmiş olduğunu gören mahkemenin iflas kararı alması için herhangi bir talep yapılmasına yahut başkaca işleme gerek yoktur. İflas kararı verilmesiyle bu karar iflasa özgü usulde ilan olunacak ve bundan sonra borçlu için kanundaki iflas prosedürü uygulanmaya başlayacaktır.

Konumuzla ilgisi bakımından doğrudan doğruya iflas sebeplerini de burada belirtmekte fayda görmekteyiz. Doğrudan doğruya iflas sebepleri şunlardır;

1. Borçlunun belirli bir yerleşim yeri olmaz, taahhütlerinden kurtulmak maksadıyla kaçar, alacaklıların haklarını ihlal elen hileli muamelelerde bulunur veya bunlara teşebbüs eder yahut haciz yoluyla yapılan takip sırasında mallarını saklarsa,
2. Borçlu ödemelerini tatil etmiş bulunursa,
3. İlama bağlı alacak icra emriyle istenildiği halde ödenmemişse,
4. Sermaye şirketleri ile kooperatiflerin, aktiflerin muhtemel satış fiyatları üzerinden düzenlenen ara bilançoya göre borca batık olduğu idare ve temsil ile vazifelendirilmiş kimseler veya şirket ya da kooperatif tasfiye hâlinde ise tasfiye memurları veya bir alacaklı tarafından beyan ve mahkemece tespit edilirse,
5. İflasa tabi borçlu, bütün aktif ve pasifi ile alacaklılarının isim ve adreslerini gösteren mal beyanıyla birlikle aciz halinde bulunduğunu mahkemeye bildirerek yetkili mahkemeden iflasını isterse.

Tasdik Kararına Karşı Kanun Yolları

Konkordatonun tasdiki hakkında asliye ticaret mahkemesinin verdiği karara karşı borçlu veya konkordato talep eden alacaklı, kararın tebliğinden itibaren; itiraz eden diğer alacaklılar ise tasdik kararının ilânından itibaren on gün içinde istinaf yoluna başvurabilir. İstinaf sonucunda bölge adliye mahkemesi kararına karşı da on gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir.

İstinaf ve temyiz başvuruları için aranan parasal sınır, konkordatonun tasdikiyle ilgili başvurularda aranmayacaktır. Konkordato yargılamasında adli tatil hükümleri uygulanmayacaktır. İstinaf ve temyiz incelemeleri, Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerine göre yapılacaktır.